مذاکرات پیرامون فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران را می توان یکی از مهم ترین رخدادهای عرصه دیپلماسی در طول سال های اخیر دانست. ایالات متحده آمریکا و شمای از متحدین اروپایی اش هم چون بریتانیا و فرانسه مدعی اند که ایران در پی حرکت به سوی دستیابی به تسلیحات کشتار جمعی است لذا می بایست با اتکا به ابزارهای گوناگون من جمله گفتگو زمینه مهار این کشور را فراهم نمود.

گفتگوهای پیرامون مسئله هسته ای ایران در حالی است که برخی قدرت های بین المللی هم چون آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و... هم اکنون خود به صدها کلاهک اتمی مجهزند و استدلال شان بر این است که کشورهای جدیدی نبایستی به جرگه دارندگان تسلیحات اتمی بپیوندد چرا که موازنه قوا و امنیت جهان را به هم خواهند زد.

ژاک شیراک رئیس جمهور اسبق فرانسه بیست سال پیش بر ضرورت نوآوری تسلیحات اتمی این کشور با وجود موانع بین المللی تاکید نمود.

برآورد دکترین هسته ای کشورهای مجهز به سلاح اتمی حاکی از آن است که علی رغم ادعاهایی مبنی بر کاستن این سلاح ضد بشری و تلاش برای خلع سلاح جهانی، گاها خود آن ها به این روند پایبند نبوده و خلاف آن را مرتکب شده اند. درست بیست سال پیش بود (1995) که در این روز ژاک شيراک رئيس جمهور فرانسه اعلام داشت كه بدون توجه به قراردادهای موجود، آزمايش های هسته ای را از سر خواهد گرفت تا بتوان سلاح های اتمی فرانسه را نوسازی كرد. وی گفت كه مصالح ملی فرانسه تجديد اين آزمايش ها را كه تنها در پلينزی فرانسه (واقع در اقيانوس آرام) انجام می شود ايجاب می كند زيرا كه دنيا هنوز محيطی امن نيست.

در این نوشتار بر آنیم ضمن اشاره ای کوتاه به سلاح های اتمی و کشورهای دارنده آن به نحوه دستیابی فرانسه به این سلاح مرگ بار، آزمایش های مکرر آن، ارسال این تسلیحات کشتار جمعی به کشورهای دیگر و جایگاهش در استراتژی دفاعی پاریس اشاره نماییم.

در خلال دو سال مذاکرات اتمی ایران با شش قدرت جهانی، فرانسه سخت ترین مواضع را بر علیه تهران اتخاذ نموده است.

سلاح های اتمی چیست؟

تسلیحات اتمی سلاح هایی هستند که در آن‌ها از انرژی حاصل از شکافت یا گداخت هسته‌ای برای تخریب و کشتار بالا استفاده می‌شود. تا کنون تنها دو مرتبه و در پایان جنگ جهانی دوم این سلاح ها توسط ایالات متحده آمریکا و بر علیه مردم ژاپن مورد استفاده قرار گرفته که مرگ آنی و تدریجی صدها هزار تن منجر شد.

انفجار بمب در هیروشیما تلی از خاک و آوار بر جای گذاشت

بمب‌های اتمی که برمبنای گداخت کار می‌کنند نسل نوین بمب اتمی هستند و قدرتی بسیار بیشتر از بمب‌های شکافتی دارند.

اختراع این سلاح، ریشه طولانی در تاریخ علم فیزیک و شیمی دارد اما استفاده از دانش به دست آمده، برای ساخت بمب اتمی بیشتر به رابرت اوپنهایمر و ادوارد تلر نسبت داده می‌شود.

فرانسه با 67 میلیون جمعیت دومین کشور پرجمعیت اروپا می باشد که وسعت در حدود یک سوم ایران را داراست.

در سال های میانی جنگ دوم جهانی بود که آلبرت انیشتین اندیشمند سرشناس یهودی طی نامه ی معروف خود به روزولت رئیس جمهور وقت آمریکا خطر دستیابی آلمان به بمب اتمی را گوشزد کرد. متعاقب این اخطار، روزولت دستور اجرای پروژه منهتن را با هدف تحقیق در این رابطه و تولید بمب اتمی با همکاری کشور انگلستان صادر کرد.

اپنهایمر (پدر بمب اتم) در کنار آلبرت انیشتین

آثار و پیامدهای آزمایش های هسته ای

منطقه انفجار بمب‌های هسته‌ای به پنج قسمت تقسیم می‌شود:

۱- منطقه تبخیر ۲- منطقه تخریب کلی ۳- منطقه آسیب شدید گرمایی ۴- منطقه آسیب شدید انفجاری ۵- منطقه آسیب شدید باد و آتش.

در منطقه تبخیر درجه حرارت به سیصد میلیون درجه سانتگراد می رسد. عکس متعلق به ابرقارچی است که بر اثر بمباران اتمی ناکازاکی بوجود آمده و تا حدود 18 کیلومتر به هوا فوران کرده است.

در منطقه تبخیر درجه حرارتی معادل سیصد میلیون درجه سانتیگراد به وجود می‌آید و هر چیزی از فلز گرفته تا انسان و حیوان، در این درجه حرارت آتش نمی‌گیرد، بلکه بخار می‌شود.

انیشتین در نامه ای به روزولت (رئیس جمهور وقت آمریکا) از خطر احتمالی دستیابی زودتر نازی به سلاح های اتمی سخن می گوید.

آثار زیانبار این انفجار حتی تا شعاع پنجاه کیلومتری وجود دارد و موج انفجار آن که حامل انرژی زیادی است، می‌تواند میلیون‌ها دلار تجهیزات الکترونیکی پیشرفته نظیر ماهواره‌ها و یا سیستم‌های مخابراتی را به مشتی آهن پاره تبدیل کند و همه آن ها را از کار بیندازد.
این ها همه آثار ظاهری و فوری بمب‌های هسته‌ای است. پس از انفجار تا سال‌های طولانی تشعشعات زیانبار رادیواکتیو مانع ادامه حیات موجودات زنده در محل‌های نزدیک به انفجار می‌شود.

کدامین کشورها به این سلاح مرگ بار مجهزند؟

اگرچه اولین تلاش ها برای تولید بمب اتمی در دوران آلمان نازی صورت پذیرفت اما ایالات متحده اولین کشوری بود که با آزمایش های مکرر موفق به تولید بمب اتمی شد. بدنبال فضای تنش آمیز پس از جنگ جهانی دوم و فضای ناشی از جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی در سال 1949 موفق به تولید این جنگ افزار نظامی گردید. دستیابی احتمالی نازی ها به این جنگ افزار می توانست تمامی معادلات جهان را دگرگون سازد و چه بسا اکنون این نازی ها بودند که بر تمامی جهان استیلا داشتند.

فرانسه در سال 1960 و با آزمایش بمبی اتمی در صحرای ساهار به این سلاح مجهز شد.

پس از دستیابی شوروی به بمب اتمی، ایالات متحده جهت حفظ برتری تسلیحاتی خود، تحقیق برای ساخت بمب گرماهسته‌ای (هیدروژنی) را آغاز کرد. نخستین آزمایش بمب گرما-هسته‌ای با اسم رمز مایک در نوامبر سال ۱۹۵۲ در جزیره کوچکی به نام الوگالب در جزایر مارشال انجام شد. شدت انفجار  این آزمایش معادل ۱۰٫۴ مگاتن تی‌ان‌تی بود. نتایج انفجار بسیار هراسناک بود. قطر گوی آتشین حاصل از این انفجار به ۵ کیلومتر رسید. جزیره الوگالب تقریباً تبخیر شد و حفره‌ای به عمق ۸۰۰ متر و شعاع دهانه ۳ کیلومتر برجای ماند.

ادوارد تلر پدر بمب هیدروژنی

پس از ایالات متحده و شوروی سایر قدرت های بین المللی و منطقه ای به دلایل متعدد من جمله رقابت تسلیحاتی، بازدارندگی و یا حفاظت از امنیت کشور در برابر مخاطرات بیرونی مبادرت به تلاش جهت کسب سلاح های اتمی نمودند.

پس از ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی در سال 1949 با آزمایش های مکرر به سلاح های اتمی دست یافت.

هم اکنون علاوه بر آمریکا و شوروی، هفت دولت فرانسه، بریتانیا، چین، کره شمالی، هند، پاکستان و رژیم صهیونیستی نیز به این تسلیحات مجهزند. علاوه بر کشورهای فوق شماری از دولت ها نظیر آفریقای جنوبی، آرژانتین، برزیل، کانادا و... تحقیقات گسترده ای را در این زمینه انجام داده اند اما هم اکنون فعالیت ها در این زمینه را متوقف نموده و یا به بمب اتمی دست نیافته اند.

هم اکنون 9 کشور در جهان به سلاح های اتمی مجهزند که میزان تعداد بمب های هر یک در نمودار بالا آمده است.

فرانسه در سال 1960  در صحرای «ساهارا» برای اولين بار بمب اتمی خود را آزمايش كرد. اگر چه تعداد دقيق كلاهك های هسته اي اين كشور به صورت دقيق معلوم نيست اما احتمال می رود فرانسه بيش از 300 كلاهك در اختيار داشته باشد. اين كشور در جزاير مرجانی اقيانوس آرام بيش از 210 آزمايش هسته ای انجام داده است.

نمونه ای از تست های اتمی فرانسه در سال 1971

سلاح های هسته ای و دکترین نظامی پاریس

در عرصه‌هایی چون فرهنگ، نظامی، اقتصاد و سیاست فرانسه یکی از کشورهای مهم و تاثیرگذار جهان می‌باشد. فرانسه به عنوان پنجمین اقتصاد بزرگ جهان شناخته شده و از نظر قدرت خرید در رتبه هفتم جهان قرار دارد. این کشور همچنین رتبه پنجمین را در بین سایر کشورها از منظر بودجه و هزینه‌های نظامی دارا می باشد.  از نظر ذخایر هسته‌ای نیز رتبه سوم در جهان را داراست

فرانسه یکی از پیشرفته ترین کشورهای جهان است. نمایی از برج ایفل واقع در پاریس

دکترین نظامی فرانسه در دوران پیش از جنگ سرد با الهام از اصول گلیسم بر سه رکن استقلال ملی،  بازدارندگی هسته ای و خودکفایی نظامی استوار بود. برنامه بازدارندگی هسته ای فرانسه در سال 1958 میلادی و در جریان جنگ سرد آغاز شد. تنش میان غرب و شرق و مقابله با توسعه طلبی های شوروی نقش بسزایی در ترسیم استراتژی نظامی فرانسه ایفا کرده است. فرانسه بسان متحدی کلیدی می بایست در راستای مبارزه با کمونیسم و نبرد احتمالی در بالاترین سطح ممکن قرار می گرفت.

مهار شوروی و مقابله با کمونیسم را می توان بزرگترین هدف سیاست خارجی فرانسه در دوران جنگ سرد دانست، همین امر و حمایت های آمریکا پاریس را راغب نمود به سوی دستیابی به سلاح های اتمی حرکت نماید.

نیروهای مسلح فرانسه تحت فرماندهی رئیس‌جمهور این کشور قرار دارند. این نیروها شامل سه دسته اصلی نیروی زمینی، نیروی دریایی و نیروی هوایی می‌شوند. همچنین ژاندارمری فرانسه نیز از نهادهای نظامی این کشور است. کلیه واحدهای نظامی این کشور زیر نظر وزارت دفاع هستند درحالی که ژاندرمری زیر نظر وزارت کشور فرانسه فعالیت می‌کند.

برنامه بازدارندگی هسته ای فرانسه که کاملا دفاعی خوانده می شود بر استفاده از زیردریایی های هسته ای و نیروهای هوایی راهبردی استوار است. زیردریایی های هسته ای فرانسه در جزیره لونگ در سواحل برتانی در غرب فرانسه مستقر هستند و هواپیماهای جنگنده میراژ-2000/ان نیز قابلیت حمل موشک هسته ای را دارند.

رئیس جمهور در فرانسه فرماندهی کلان نیروهای مسلح را بر عهده دارد.

فرانسه از اعضای شورای امنیت سازمان ملل است که به شکل رسمی، از دارندگان سلاح‌های هسته‌ای می‌باشد. فرانسه پیمان ان‌پی‌تی را پذیرفته است.

نمونه ای دیگر از آزمایش های اتمی فرانسه در سال 1971.

یافته های نظامی نشان می دهد که اهداف سیاست دفاعی فرانسه در سه سطح که سطوح عملکردی این سیاست نیز می باشد، قابل ملاحظه است:‎۱-قلمرو فرانسه ‎۲- اروپا ‎۳- ماورای اروپا و فراسوی بحار که این سه سطح را می توان به صورت سه دایره متداخل در نظر گرفت. عمده ترین ابزار سیاست دفاعی فرانسه نیروی هسته ای است که به دو نیروی هسته ای استراتژیک (FNS‎) و سلاحهای هسته ای تاکتیکی (ANT‎) تقسیم می شود. اهرم دیگر سیاست دفاعی فرانسه سلاحهای کلاسیک است که وظیفه مقابله به مثل با تهدیدات و تعرضات محدود را برعهده دارد. هدف دراز مدت سیاست هسته ای فرانسه در نظام دو قطبی این بود که سومین قدرت هسته ای جهان باقی بماند. با فروپاشی شوروی، فرانسویها بارها از عنان گسیختگی و سیاست آمریکا انتقاد کرده اند و میتران از اروپا به عنوان قدرت اول در جهان آینده یاد کرده است و تقویت توانایی هسته ای را در دستور کار خود قرار داده است.

بخش عمده ای از برنامه هسته ای فرانسه و استفاده احتمالی از آن بر بهره گیری از زیردریایی ها متمرکز شده است.

نکته دیگر در این زمینه آن که فرانسه به عنوان فعال ترین کشور اروپایی در زمینه انرژی هسته ای، نه تنها سلاح اتمی دارد، بلکه بیش از 70 درصد انرژی خود را از این طریق تامین می کند.

نمایی زیبا از خیابان شانزه لیزه پاریس

مشاور سابق ميتران (رئیس جمهور اسبق) چندی پيش افشا كرد كه زيرزمين كاخ اليزه محل فرماندهی 300 كلاهك هسته‌ای فرانسه است و اين زيرزمين، محلی است كه رييس جمهور فرانسه درباره حملات اتمی تصميم ميیگيرد. سابقه زيرزمين هسته‌ای كاخ اليزه به بعد از ژنرال دوگل برمی گردد و تمام روسای جمهور فرانسه در اين زير زمين به كدهای هسته‌ای دسترسی داشتند، هم چنين بيش از دو دهه است ديگر اجازه تصويربرداری از زيرزمين اليزه به رسانه‌ها داده نشده است.

محلی واقع در زیر زمین کاخ الیزه محل فرماندهی 300 کلاهک هسته ای فرانسه است. این مکان محلی برای تصمیم گیری رئیس جمهور در این باره است.

عدم بازرسی و خلع سلاح

وقتی بحث های جدی پیرامون خلع سلاح هسته ای مطرح می شود، کشورهایی هستند که مواضع سخت نسبت به این مساله داشته و تناقضات آنها در جلسات ان پی تی قابل درک است. نه تنها کشورهای آمریکا و روسیه بلکه انگلستان و فرانسه نیز از مواضع خود کوتاه نمی آیند. در سال 2010 زمانی که موضوع تعهدات کشورهای سلاح هسته ای مطرح شد، مواضع فرانسه از آمریکا نیز تندتر بود. به نحوی که اعلام کرد هیچ تعهدی مبنی بر حذف سلاح های هسته ای نمی دهد.

فرانسه 70 درصد از انرژی داخلی را از طریق انرژی هسته ای تامین می نماید.

این چالش نه تنها در سطح جهان بلکه در اروپا نیز قابل مشاهده است. یکی از چالش های این اتحادیه، نظام بازرسی یورو اتم است. نظامی همانند آژانس بین المللی انرژی اتمی که بازرسی کشورهای اروپایی را انجام می دهد. اما مساله موجود عدم بازرسی از کشورهای فرانسه و انگلستان است. آنها تاسیسات و فعالیت های هسته ای خود را محرمانه دانسته و اجازه بازرسی نمی دهند. در حالی که کشورهای دیگر که بعضا دارای سلاح هسته ای نیستند، یا حتی فعالیت هسته ای ندارند، باید مورد بازرسی قرار گیرند. این برای کشورهای اروپایی ناراحت کننده است. کشوری مانند آلمان که دارای قدرت صنعتی است، باید بازرسی شود اما فرانسه و انگلستان خود را از بازرسی معاف کرده اند.

فرانسه از طرح مباحثی نظیر حذف سلاح های کشتار جمعی و بازرسی سازمان های بین المللی از مکان های مورد مناقشه پرهیز می نماید.

دکترین نظامی فرانسه پس از اتمام جنگ سرد

پایان جنگ سرد محیط استراتژیک جدیدی را برای فرانسه پدید آورد. این محیط که مهم ترین ویژگی آن فقدان یک دشمن مشخص بود سیاست های دفاعی و استراتژی نظامی خاص خود را می طلبید. در سال ۱۹۹۴ فرانسه برای مقابله با چالش های ناشی از محیط جدید و تطبیق دکترین و استراتژی نظامی خود با دوران پس از جنگ سرد کتاب سفید جدیدی منتشر کرد که در آن اصول و مفاهیم دکترین نظامی جدیدی بیان شده بود و سناریوی تهاجم به سبک جنگ سرد و تاکید بر جنگ قاره ای در آن به کنار نهاده شده بود و در عوض بر عملیات ماورا بحار تمرکز به عمل آمده بود.

شکافت یک هسته اورانیوم دو هسته ی کوچک تر و یک تا سه نوترون ایجاد می کند.

فرانسه یکی از بازیگران مهم در عرصه امنیت اروپا به شمار می رود. ایفای این نقش از سوی فرانسه از جمله به ارتش بزرگ آن کشور و توان هسته ای نظامی آن بستگی دارد . ارتش فرانسه با داشتن حدود ۲۵۰ هزار نیروی منظم بزرگترین ارتش در اروپا محسوب می شود و به لحاظ تعداد نیرو مقام سیزدهم در جهان می باشد. فرانسه پس از آمریکا و روسیه سومین قدرت هسته ای بزرگ دنیا به حساب می آید.

طی یک دهه اخیر فرانسه در عملیات حفظ به ظاهر صلح در آفریقا، خاورمیانه و بالکان مشارکت فعال داشته است، به گونه ای که در سال ۲۰۰۴ تقریبا ۳۵۰۰۰ پرسنل نظامی فرانسه در خارج از کشور در ماموریت به سر می بردند. هم اکنون علاوه بر نیروهای فرانسوی مستقر در سنگال، ساحل عاج، گابن، جیبوتی، مالی و جمهوری آفریقای مرکزی، فرانسه به افغانستان نیز به منظور کمک به ناتو و لبنان به دنبال آتش بس ۲۰۰۶ نیرو اعزام کرده است.

هم اکنون ده ها هزار نظامی فرانسه در جیبوتی، مالی، آفریقای مرکزی، افغانستان، گابن، سنگال و ساحل عاج حضور دارند.

با توجه به این ضرورت ها دکترین نظامی جدید فرانسه در بردارنده عناصری است که امکان پاسخ گویی بهتری به چالش های ناشی از محیط جدید را فراهم می سازد. در دکترین جدید بر عناصری نظیر تقویت سرویس های مخفی، گردآوری اطلاعات از فضا، کاهش پرسنل نظامی و مدرنیزه کردن تجهیزات نظامی تاکید ویژه به عمل آمده است. به همین منظور تصمیم گرفته شد که ساخت دومین ناوهواپیمابر هسته ای فرانسه به ۵ سال دیگر موکول شود اما ساخت یک زیردریایی هسته ای دیگر در اولویت قرار گیرد.

آلبرت انیشتین نقش بسزایی در کشف بمب اتم ایفا نموده است.

تداوم جاه طلبی های فرانسه

دکترین نظامی جدید فرانسه و به طور کلی رویکرد سیاست خارجی و امنیتی این کشور طی یک سال گذشته حکایت از آن دارد که فرانسه با وجود منابع و امکانات محدود خود همچنان مایل است جاه طلبی های خود را حفظ کند. ازجمله شواهد این امر می توان به حفظ زرادخانه هسته ای تحت فرماندهی فرانسه حفظ نفوذ در آفریقا (برای مثال مداخله نیروهای فرانسوی برای مقابله با شورشیان چاد که پایتخت را در در تصرف خود گرفته بودند) مجهز بودن به یک ناو هواپیما بر (شارل دوگل ) که در اروپا منحصر به فرد است ایده تشکیل یک نیروی ضربتی دریایی اروپایی با محوریت فرانسه و انگلیس، ایجاد پایگاه در امارات متحده عربی و فروش اسلحه به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و از همه مهم تر برنامه ریزی برای مشارکت در یک جنگ کامل و حضور در یک منازعه محدود دیگر به طور همزمان اشاره کرد. این برنامه ریزی شامل تشکیل یک نیروی بسیار متحرک ۶۰ هزار نفره با ۷۰ هواپیمای جنگی و یک گروه دریایی کامل می شود که حوزه فعالیت آن پهنه ای را در بر می گیرد که از آتلانتیک شمالی تا اقیانوس هند امتداد دارد. پایگاههای نظامی فرانسه در امارات جیبوتی و رئونیون برای این گونه عملیات پشتیبانی لازم را فراهم خواهد ساخت .

استراتژی فرانسه پس از جنگ سرد با جاه طلبی بیشتری همراه بوده تا آن جا که به ترسیم اهدافی جهانی از سوی پاریس منجر شده است. نمونه ی یک ناو هواپیمابر فرانسه.

در این استراتژی برنامه بازدارندگی هسته ای فرانسه که از سوی مقامات این کشور کاملا دفاعی معرفی شده بر دو محور مشخص بنا شده است: نخست استفاده از ظرفیت زیر دریایی های هسته ای که تحت نظارت و کنترل نیروی استراتژیک عمل کننده در اقیانوس موسوم به (FOST) قرار دارد و دوم اتکا بر نیروی هوایی راهبردی در این کشور. زیردریایی های هسته ای فرانسه که حامل کلاهک های هسته ای قاره و اقیانوس پیما هستند عمدتا در پایگاه های نیروی دریایی واقع در جزیره لونگ (سواحل غرب فرانسه) مستقر شده اند. نیروی راهبردیِ هوایی نیز ماموریت تجهیز هواپیماهای جنگی این کشور را به موشک هسته ای (ASMP) بر عهده دارند.

استفاده از توانایی نیروی هوایی در کنار زیر دریایی ها  نقش بسزایی در بهره مندی از تسلیحات اتمی توسط دولت پاریس دارد. نمونه ای از جنگنده میراژ ساخت فرانسه.

بر اساس گزارش اخیر رئیس جمهور فرانسه, این کشور دارای سه محموله موشک هسته ای شانزده تایی است ( بالستیک قاره پیما) که توسط زیر دریایی ها حمل می شوند. البته این زیر دریایی ها که وظیفه حمل و پرتاب موشک های هسته ای را برعهده دارند جدا از شش زیر دریایی تهاجمی هستند که خود از قدرت هسته ای برخوردار بوده اما موشک های اتمی با خود حمل نمی کنند. علاوه بر این پنجاه و چهار موشک حامل کلاهک هسته ای نیز در اختیار نیروی بازدارنده هوایی است که وظیفه حمل و پرتاب آنها به طور مشخص به هواپیماهای ضربتی و شکاری سپرده شده است.

بر اساس گزارش اخیر رئیس جمهور فرانسه, این کشور دارای سه محموله موشک هسته ای شانزده تایی است ( بالستیک قاره پیما) که توسط زیر دریایی ها حمل می شوند.

مکان آزمایش ها

کشورهای دارنده این سلاح ها معمولا مناطقی دور افتاده را برای آزمایش های هسته ای خود انتخاب می کردند. البته امروزه به دلیل امضاء توافق نامه هایی در زمینه توقف آزمایشات هسته ای، این گونه آزمایشات ظاهرا متوقف شده است.

نمونه یک مکان که در آن آزمایش هسته ای صورت پذیرفته است.

ممکن نبودن اثبات تمام آزمایشات هسته‌ای زیر زمینی این شبهه را بوجود می‌آورد که شاید آزمایش های هسته‌ای زیر زمینی دیگری نیز انجام شده باشد که ذکری از آن به میان نیامده است، زیرا آن چه در ابتدا از انفجارهای هسته‌ای ناشی می‌شود یک لرزه‌زمینی است که می‌تواند به طور طبیعی صورت گرفته باشد، با این تفاوت که چنین آزمایش‌هایی پس از چندی اثرات مشخصی در سطح زمین ایجاد می‌کند که از آثار زلزله‌های طبیعی متمایز است.

با توجه به جداول الف و ب مشاهده می‌شود که در طی 51 سال، 482 انفجار هسته‌ای در جو و 522 انفجار هسته‌ای در زیرزمین انجام شده است. آمریکا با 1030، شوروی سابق با 715، فرانسه با 210، انگلیس با 45 و چین هم با 45 انفجار هسته‌ای به ترتیب در این زمینه رکورد دارند. در ضمن می‌توان دید که از سال 1945 تا 1996 به تعداد 2046 انفجار هسته‌ای توسط پنج کشور فوق در دنیا انجام شده است که واقعاً باعث شگفتی است.

جدول الف) آزمایش های هسته ای شناخته شده از سال 1945 الی 1969 توسط قدرت های هسته ای

جدول ب) آزمایش های هسته ای شناخته شده از سال 1970 الی 1996توسط قدرت های هسته ای

بدون شک بحث برانگیز ترین مکان آزماش اتمی در جهان سایت آزمایشی مورورا در اقیانوس آرام است که به عنوان بخشی از قلمرو فرا سرزمینی فرانسه به حساب می آید. این جزایر برای سال های طولانی به عنوان محلی برای آزمایش های هسته ای فرانسه بین سالهای 1966 تا 1996 به حساب می آمد. این جزایر در نزدیکی دو کشور استرالیا و نیوزلند قرار داشتند و مقامات این دو کشور بارها اعتراض شدید خود را در مورد این آزمایش ها اعلام کردند. در این میان حتی کشور نیوزلند یک بار اقدام به اعزام کشتی های جنگی به نزدیک این جزایر برای اعتراض به این اقدامات کرد. بمب گذاری عوامل فرانسوی در کشتی طرفداران صلح سبز در سال 1985 که به مرگ یک نفر منجر شد اعترضات شدیدی را متوجه فرانسه کرده و باعث شد این کشور در سال 1996 آخرین آزمایش اتمی خود را در این مکان انجام دهد.

قلمرو سرزمینی تحت اختیار فرانسه. این کشور عموما آزمایش های هسته ای خود را در مناطقی از آفریقا و اقیانوسیه انجام می دهد.

بخشی از آزمایش‌های اتمی فرانسه نیز در خاک الجزایر صورت پذیرفته است که این آزمایش ها به سال‌های پایانی حضور استعماری فرانسه در این کشور باز می‌گردد. برخی اطلاعات در این زمینه نشان می‌دهد در فوریه سال ۱۹۶۰ میلادی فرانسوی‌ها، اولین بمب اتمی خود را در جنوب الجزایر منفجر کردند. تاکنون نیز شماری از الجزایری‌های آسیب دیده از آزمایش هسته‌ای فرانسه در صحرای الجزایر، خواستار دریافت غرامت از دولت فرانسه شده‌اند اما پاسخی دریافت نکرده‌اند.

عکس یک میلی ثانیه بعد از شروع انفجار اتمی، بمب در ارتفاع 300 فوتی از سطح زمین قرار داشت. (1952)

گفته می شود که قدرت این بمب اتمی، شش برابر قدرت بمبی بود که آمریکایی‌ها در هیروشیما و ژاپن منفجر کردند. بر اساس همین اطلاعات، در فاصله سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۶ فرانسوی‌ها 17 بمب در خاک الجزایر منفجر کردند. چهار بمب در فضای باز و ۱۳ بمب دیگر در تونل‌های زیر زمینی منفجر شد. 

فرانسوی ها پس از آزمایش اولین بمب اتمی خود در الجزایر ، جهت دستیابی به برخی تحقیقات در رابطه با آثار تشعشعات این آزمایش بر روی انسان ها مبادرت به آزمایش آن بر روی شهروندان الجزایری نموده اند.

فرا‌تر از آزمایش‌های هسته‌ای که آثار مخرب زیست محیطی آن همچنان پا برجا است، گفته می‌شود که استعمارگران فرانسوی برای مطالعه آثار تشعشعات هسته‌ای بر روی انسان، بیش از ۲۴ هزار زندانی الجزایری از جمله مبارزان بازداشت شده جبهه آزادی‌بخش ملی الجزایر را در معرض این تشعشعات قرار دادند. ضمن آن که از این طریق، میزان مقاومت لباس‌های ضد تشعشعات هسته‌ای را نیز ارزیابی کردند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران در سخنرانی اخیرشان به آزمایش های هسته ای انجام شده توسط فرانسه اشاره نموده اند.

رهبری معظم انقلاب در سخنان اخیر خود با اشاره به اتهامات غربی به فعالیت های هسته ای کشورمان اشاره ای نیز به آزمایش های هسته ای فرانسه کردند. ایشان در بخشی از سخنان خود فرمودند: «حالا چند کشور جنایت کاری که خود‌هاشان یا بمب هسته‌ای را علیه ملت‌ها به کار بردند مثل آمریکا، یا آزمایش کردند مثل فرانسه ــ فرانسه همین ده دوازده سال قبل از این سه آزمایش هسته‌ای پشت سر هم در اقیانوس کرد که این‌ها مخرب است و محیط دریایی را نابود می‌کند، سه آزمایش هسته‌ای بسیار خطرناک، [در] دنیا هم یک جنجال مختصری کردند، بعد هم دهن‌ها را بستند، تمام شد ــ این‌ها دارند به ما می‌گویند!»

سلاحی که در اختیار تروریست ها قرار گرفت

جزئیات زرادخانه هسته ای فرانسه برای نخستین بار اخیرا توسط فرانسوا اولاند رئیس جمهور این کشور بر ملا شد. رئیس جمهور فرانسه در سخنانی در حالی از در اختیار داشتن سیصد کلاهک هسته ای توسط کشورش خبر داد که تا پیش از این تصور می شد فرانسه صاحب دست کم سیصد و پنجاه کلاهک هسته ای است.  فرانسه در سال 1992 دارای 450 کلاهک هسته ای بود اما طی دهه گذشته موشک های بالستیک هسته ای سطح به سطح خود را منهدم ساخت و تعدادی از بمب های هسته ای اش را که به وسیله هواپیماهای جنگنده حمل می شدند از بین برد.

موزه لوور واقع در فرانسه سالیانه شاهد حضور میلیون ها گردشگر خارجی می باشد.

اسرائیل یکی از نه رژیمی در جهان است که مسلح به سلاح های اتمی می باشد. اسرائیل با دارا بودن نزدیک به هشتاد کلاهک هسته ای قابل حمل توسط موشک های بالستیک/ ناوها و هواپیماهای جنگی در حال حاضر بزرگترین قدرت هسته ای در خاورمیانه به حساب می آید. این بمب ها از نظر قدرت تخریب مشابه بمب هایی است که ناکازاکی را در ژاپن ویران ساختند. 

زمان اولین آزمایش هسته ای و تعدد آن ها از سوی دارندگان سلاح های اتمی.

مرکز هسته ای دیمونا در سال 1958 با مشارکت فعال فرانسوی ها و در چارچوب پروتکل های موسوم به سه ور به صورتی محرمانه و خارج از نظام بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی ساخته شده است. اسرائیل بدون آن که به فعالیت های فوق سری این مرکز هسته ای که دارای اهداف نظامی است اعتراف کند همواره ماهیت وجودی این مرکز را تایید کرده است. رآکتور دیمونا در سال 1963 به منظور تولید مقادیر لازم پلوتونیوم جهت مجهز ساختن ارتش اسرائیل به بمب اتمی قبل از جنگ شش روزه راه اندازی شد.

دولت فرانسه بزرگترین حامی اسرائیل در دستیابی به بمب اتمی به حساب می آید.

اساس همکاری های پاریس-تل آویو پیش از همه به روابط نزدیک میان سوسیالیست های فرانسه و سران احزاب کارگری در اسرائیل  باز می گردد. به موازات ساخت سایت دیمونا که مهندسین فرانسوی در آن مشارکت قابل توجهی داشتند، محققان و دانشمندان هسته ای اسرائیل از سوی فرانسوی ها دعوت شدند تا با حضور در صحرای الجزایر آزمایش های هسته ای فرانسه را از نزدیک تجربه کنند.

شیمون پرز در دهه پنجاه و شصت میلادی نقش بسزایی در دستیابی اسرائیل به بمب اتمی ایفا نموده است. وی تنها مقام صهیونیست است که از ابتدای اشغال سرزمین های فلسطینی تا کنون در اسرائیل مسئولیت بر عهده داشته است.

علاوه بر اسرائیل، دولت حاکم بر پاریس در تسلیح و همکاری هسته ای با هند و پاکستان نیز فعال بوده است. فرانسه با امضای توافق نامه همکاری با هند زمینه انعقاد قرار داد همکاری هسته ای میان آروا ( گروه صنعتی فرانسوی فعال در بخش انرژی هسته ای ) و شرکت هندی متخصص در برنامه هسته ای را فراهم کرد. این توافقنامه فرانسه را متعهد به همکاری با هند برای ساخت دو رآکتور هسته ای در این کشور کرد. بدین ترتیب به دنبال منع تحریم های هسته ای هند از سوی آمریکا این کشور فرانسه بود که بیش از دیگر کشورها در انتقال تکنولوژی و تجهیزات لازم برای توسعه برنامه هسته ای هند حتی در جهت نظامی آن نقشی غیر قابل انکار داشت.

فرانسه با وجود اطلاع از نیت صدام حسین مبنی بر دستیابی به سلاح های اتمی در تاسیس ساختارهای اتمی برای رژیم بعثی کمک شایانی نمود.

در همین راستا فرانسه همین سیاست را در قبال رقیب سنتی هند یعنی پاکستان در پیش گرفت و با توجه به رقابت تسلیحاتی میان این دو کشور نهایت استفاده را از فروش تکنولوژی و تجهیزات هسته ای به پاکستان برد. این در حالی صورت گرفت که قانونا انتقال هر نوع تکنولوژی  هسته ای به پاکستان با توجه به این که این کشور پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای را امضا نکرده بود ممنوع بود.

اولاند هم اکنون در حال رایزنی جهت افزایش همکاری های هسته ای با شیوخ خلیج فارس است.

همکاری هسته ای فرانسه با دیگر کشورها محدود به هند، اسرائیل و پاکستان نبوده و به کشورهای عربی نیز سرایت کرده است. اولین این حمایت ها به رژیم صدام حسین اختصاص داشت. یکی از مهم‌ترین اماکنی که رژیم صدام در خلال جنگ به شدت از آن محافظت می‌کرد و ادعا می‌کرد که سدی نفوذ ناپذیر می‌باشد، تاسیسات اتمی اوسیراک بود. این تاسیسات در یکی از مناطق دوردست کشور عراق قرار داشت. رژیم صدام حتی عنوان می‌کرد که این تاسیسات در آینده جنگ نقش عمده‌ای می‌تواند ایفا کند. این تاسیسات برای عراق و شخص صدام اهمیت ویژه‌ای داشت. در این زمان کشور فرانسه که به عنوان یکی از مهم‌ترین هم پیمانان عراق شناخته می‌شد، کارشناسان خود را جهت راه اندازی سریع تر این نیروگاه به عراق فرستاده بود.

صدام تاسیسات اتمی اوسیراک را با کمک کارشناسان فرانسوی بنا نهاده بود و قصد داشت در آنجا  آزمایش‌های هسته‌ای را آغاز کند. او از احداث این تاسیسات فقط یک هدف را دنبال می‌کرد و آن هم ساختن بمب اتمی بود. این مطلب بارها توسط صدام اعلام شده بود. او درسخنرانی‌های خود علناً اعلام می‌کرد: «عراق اولین کشور عربی خواهد بود که بمب اتم را ساخته و به تکنولوژی آن دست می‌یابد.»

دولت پاریس همکاری های گسترده ای را با دول هند و پاکستان در زمینه دستیابی به سلاح های اتمی داشته است.

موشک‌های رولند ۲ که در اختیار عراق قرار گرفته بود دقیقاً همان موشک‌هایی بود که خود فرانسویان از آن استفاده می‌کردند و نمونه صادراتی در اختیار عراق قرار نگرفته بود و این به آن دلیل بود که این موشک‌ها برای حفاظت از اوسیراک دراختیار عراق نبود، بلکه هدف اصلی حفاظت از ساختمان و کارکنان فرانسوی شاغل در این تاسیسات بود.

دولت فرانسه اخیران نیز مبادرت به اخذ قراردهایی برای ساخت نیروگاه اتمی با برخی کشورهای عربی من جمله امارات و اردن نموده است، امری که می تواند به تشدید تنش های منطقه ای منجر گردد.

تاکید بر ضرورت حفظ تسلیحات اتمی

سخن از عاری شدن جهان از تسلیحات مرگ بار گویا صرفا برای کشورهای جهان سوم و به ویژه دولت هایی است که روابط حسنه ای با قدرت های بین المللی ندارند. رژیم حاکم بر فرانسه نیز با وجود گذشت دهه ها از اتمام جنگ جهانی دوم کیفی این تسلیحات را ارتقا داده است.

جایگاه فرانسه در میان قدرت های نظامی جامعه جهانی

استراتژی فوق در سال های اخیر به گونه ای جدی تر تداوم یافته است. فرانسوا اولاند رئیس جمهور کنونی فرانسه نیز به شکلی شکاف تر بر ضرورت دارا بودن این تسلیحات برای کشورش تاکید نموده است. اولاند در سفر اخیرش به یک پایگاه هوایی در شهر ایستر در جنوب فرانسه صراحتا گفت: «شرایط بین المللی اجازه هیچ نقطه ضعفی را نمی دهد ... بنابر این دوره بازدارندگی هسته ای هنوز به پایان نرسیده است.» وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «در چنین جهان خطرناکی، این که فرانسه بخواهد به تشویش و نگرانی خود پایان دهد، خود امری خطرناک است.»

رئیس جمهور فرانسه صراحتا بیان داشته است که : «احتمال درگیری هایی را که ممکن است در آینده به طور مستقیم یا غیر مستقیم گریبان گیر کشورمان بشود ، نمی تواند نادیده گرفت.» سخن از ناامنی های احتمالی در حالی است که این فرانسه و هم پیمانانش بوده اند که به گونه ای متوالی مبادرت به مداخله نظامی در سایر کشورها نموده اند. لشکر کشی به لیبی و مالی تنها دو نمونه از سیاست های جنگ طلبانه دولت پاریس در طول چهار سال اخیر بوده است.

فرانسوا اولاند در سخنرانی های اخیر خود بر ضرورت داشتن تسلیحات اتمی و ارتقای سایر ادوات نظامی از سوی کشورش تاکید کرده است.

بنابر داده های منتشر شده، فرانسوی ها سالیانه قریب به 5 میلیارد دلار در رابطه با زرادخانه های هسته ای خود اختصاص داده اند، امری که نزدیک به 15 درصد از کل بودجه نظامی فرانسه را در بر می گیرد. بدین ترتیب شمار کلی زرادخانه هسته ای فرانسه 300 کلاهک است که به صورت ترکیبی از موشک های بالستیک قاره پیما با برد 8000 کیلومتر، موشک های بالستیک قاره پیمای پرتاب شونده از زیر دریایی های هسته ای و موشک های محمول در هواپیما های ضربتی دارای قابلیت حمل تسلیحات هسته ای سازماندهی شده اند.

نمونه ی یک موشک بالستیک که توسط پاکستان آزمایش شده است.

ناکارآمدی سلاح های هسته ای جهت بقا

با ارتقای معادلات سیاسی-اجتماعی در سطح جهان در طول دهه های گذشته به مرور از میزان اهمیت سلاح های اتمی به عنوان ضامنی برای بقا کشورها کاسته شده است، امری که گاها مورد تایید سیاست مداران غربی نیز قرار گرفته است. در اين مورد می توانيم به سخنان مشترک دو نخست وزير و يکی از وزيران دفاع فرانسه مراجعه کنيم: «تداوم برتری استراتژيک توسط سلاح هسته ای نقاط تيره ای دارد که روز به روز بيشتر ميشود.» (1)

امروز دیگر سلاح های هسته ای به مانند پیشین ضامنی برای بقای کشورها محسوب نمی شود.

به طور کلی دو نقص عمده در اين این رابطه وجود دارد: در واقع وجود سلاح هسته ای نه لازم است و نه ضامنی برای تضمين امنيت چرا که حمله های دائمی صورت گرفته ی امروزه را نمی توان با سلاح هسته ای پاسخ داد و از طرفی اين سلاح ها در برابر تروريست ها کاربردی ندارد، از طرفی هم مي توان به غير اخلاقی بودن و عدم تفکيک گذاری در مورد هدف ها در استفاده از اين سلاح ها اشاره کرد.

نمونه ای از یک موشک بالستیک که توانایی حمل کلاهک اتمی را دارد. (موشک فوق جزو تسلیحات روسی می باشد)

وینسنت دیسپورتس ژنرال بازنشسته ارتش فرانسه در مقاله ای به عدم ضرورت سلاح های هسته ای در  استراتژی نظامی فرانسه می پردازد. به گفته ی وی «...اين مساله (هسته ای) آمريکا و فرانسه را بر آن داشت تا در جريان جنگ سرد زرادخانه های قديمی خود را نگه دارند اما مساله اين است که از آن زمان هيچ رخدادی روی نداده است و «حمله ی اوليه» ای که بتوان از آن به عنوان دست آويز در تاریخ استفاده کرد و در ادامه یک جنگ کلاسیک باشد و رقیب را درمقابل مسئولیت هایش قرار دهد صورت نگرفته است...» (2)

پرچم ملی فرانسه

وی در ادامه و با نگاهی انتقادی به این مسئله می نویسد: «آيا داشتن توانایی نابود کردن شهر پکن از نظر استراتژيک نوعی برتری محسوب ميشود؟ آيا اگر حداقل ذخيره ی کلاهکی ما از ٣٠٠ تايی که الان هست پايين تر بيايد باز هم کافی نخواهد بود؟ در شرايطی که چين ٢٤٠ کلاهک و انگلستان تنها ٢٢٥ کلاهک در اختيار دارد که آن را هم می خواهد تا سال ٢٠٢٠ به ١٨٠ عدد کاهش دهد.(3)

امروزه رهبرانی در جهان مدعی خلع سلاح اتمی کشورها هستند که خود بیشترین تسلیحات اتمی را ذخیره کرده اند.

به باور این نویسنده مساله ی ديگری که بايد مورد بررسی قرار بگيرد قابل اعتماد بودن اين سلاح هاست. راننده ای که در اتوبان حرکت مي کند برای استفاده از راداری با دقت ٧٥ درصد همانقد سرعتش را کم ميکند که برای استفاده از راداری با ١٠٠ درصد دقت.(4) لذا بحثی استراتژیک می باید باز شود : «بررسی ای صادقانه اين اجازه را خواهد داد که ظرفیت های ابزاری را که دیگر با واقعیت جهان سازگار نیست ، مجددا بازبینی شود.»

موشک های حامل کلاهک هسته ای

این ژنرال فرانسوی در پایان نتیجه می گیرد: « قدرت هسته ای فرانسه مسلما بايد حفظ شود اما با توجه به شرايط اقتصادی فعلی حفظ تمامی زرادخانه های کشور با ظرفیت های کنونی اش در واقع به معنی شکننده کردن آن و در خطر قراردادن کشورمان است.»

فرانسه بارها نسبت به مجهز شدن ایران به سلاح های اتمی هشدار داده است، در حالی که خود زمینه تجهیز رژیم هایی هم چون اسرائیل و صدام حسین را فراهم نموده است.

با این وجود دست اندرکاران سیاست نظامی فرانسه هم چنان بر مجهز بودن کشورشان به این سلاح های کشتار جمعی و تلاش برای ارتقای آن مصر اند، امری که جهان را بیش از پیش ناامن ساخته است.

منابع: